Controverse om verzilten Lauwersmeer
Fryslân tegen, Groningen voor zout
Controverse om verzilten Lauwersmeer
DOKKUM - De toekomst van het Lauwersmeer is inzet van een bestuurlijke strijd tussen de omliggende provincies. Groningen heeft zich al uitgesproken voor het toelaten van zout water en getijdenwerking in het meer. In Fryslân is daar bij burgers en politici weinig steun voor te vinden. Dat bleek op een hoorzitting van Provinciale Staten, gisteren in Dokkum.
De Watervisie Lauwersmeer komt volgende maand aan bod in de Friese Staten. Uit een groot aantal varianten is op basis van onderzoek de keus tussen twee alternatieven overgebleven voor de toekomst van het natuurgebied: het zeewater weer toegang geven en zo een brak meer maken, zoals Groningen wil (het plan Gedempt Tij), of het meer zoet houden.
In Fryslân staat daarbij veel op het spel. Ongeveer 70 procent van het Friese oppervlaktewater wordt afgevoerd via het Lauwersmeer. Het schommelende waterpeil dat eb en vloed met zich meebrengt, leidt tot minder zekerheid dat het water vrij afgevoerd kan worden, en dus tot extra investeringen in gemalen en ophoging van oevers en kaden. Wetterskip Fryslân is er dan ook veel aan gelegen om het Gedempt Tij van de agenda te halen. Door het Lauwersmeer stabiel op een laag peil te houden (bij voorkeur door een krachtig gemaal op Lauwersoog) wordt de waterhuishouding in Fryslân beter beheersbaar.
Formeel wilden de Statenleden op de hoorzitting in Dokkum slechts de mening van de mensen uit het gebied horen om zo tot een besluit te kunnen komen. Maar dat de Staten in meerderheid voor een zoet Lauwersmeer zullen kiezen, lijkt nu al zeker.
Dat was gisteravond niet iedereen duidelijk. Veel aanwezige landbouwers hadden de indruk dat de natuurorganisaties ‘hun’ Gedempt Tij er al doorgedrukt hadden, en dat het hier om een inspraakmogelijkheid op dat plan ging. De boeren drongen met kracht aan op het zoet houden van het meer, omdat de zoute kwel tot kilometers verder de grond kan verzilten. Ook een groot zoetwaterreservoir voor de droge zomers en een veilig bergingsgebied bij extreme regenval zien zij als een onmisbaar goed.
De ondernemers in Lauwersoog, Dokkumer Nieuwezijlen en Oostmahorn waren vooral bezorgd over hun veiligheid, en de vaststelling dat bij beide varianten de veiligheid voorop staat, kon hen niet overtuigen. ,,Op dit moment staat al 75 procent van ons bedrijf onder water”, schetste een campinghouder in Lauwersoog de noodzaak voor strikte peilbewaking. Bovendien vrezen de dorpsbewoners dat het zoute kwelwater de funderingen van de huizen zal aantasten.
De natuurorganisaties wezen erop dat het afgesloten Lauwersmeer langzamerhand dichtgroeit met bos. Een ontwikkeling die niet gestopt kan worden wanneer het natuurbeheer in het nationale park binnen de daarvoor geldende eisen moet blijven. Mechanisch maaien en kappen kan dan niet, en dan verandert het meer vanzelf in een soort Biesbosch, waarschuwde regiodirecteur E. Wanders van Staatsbosbeheer. ,,Eerst krijg je wilgenbos, later ook andere bomen. En de brakwatervogels verdwijnen.’’
Hij vond dat de discussie niet moest gaan over de rekening van 380 miljoen euro. ,,We zijn een van de rijkste landen in de wereld. De delta’s waar zout en zoet water in elkaar overvloeien, staan wereldwijd onder druk. We kunnen hier natuurkwaliteit, veiligheid en economie wel samen laten gaan in zo’n uniek deltagebied. We hebben zelfs de verantwoordelijkheid om andere landen dat te laten zien.’’
Het argument dat de zoetwaterflora- en fauna sterft bij de invoering van Gedempt Tij, en dat de migratie van zoetwatervissen in het gedrang komt, vindt Wanders niet in verhouding staan tot de unieke waarde van een delta waar zoet en zout water in elkaar overgaan. De natuurorganisaties stonden de hele avond tegenover de andere belangengroepen, maar sloten zich aan bij het pleidooi voor een gemaal op Lauwersoog. Dat is ook bij Gedempt Tij nodig om het waterpeil in het meer te kunnen controleren.
Patstelling
De vraag is wat er gebeurt als de Friese Staten voor een zoet meer zijn, en de Groningers voor een brak natuurgebied. De toekomst van het Lauwersmeer is tot dusver besproken binnen het Bestuurlijk Overleg Watervisie Lauwersmeer (BOWL) waarin naast de provincies ook de beide waterschappen en de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zitten. Het BOWL heeft zijn voorkeur al uitgesproken voor Gedempt Tij, zolang het Rijk de kosten betaalt. Die stellingname heeft bij veel betrokkenen de indruk gewekt dat de uitkomst al vast staat.
Ook onder Statenleden heerst het gevoel dat zij de ontwikkelingen niet geheel in de hand hebben. ,,Ik houd een raar gevoel over aan deze avond’’, bekende CDA-Statenlid A. Schouten na afloop. ,,We moeten het erover hebben wat we een goed besluit vinden, en niet afwachten of er eventueel geld uit Den Haag komt’’, zei D. Boskma (VVD). In februari, vlak voor de Statenverkiezingen, moet Fryslân eruit zijn. Maar als de keus voor een zoet meer wordt gemaakt, staan Fryslân en Groningen tegenover elkaar. De definitieve beslissing lijkt dan toch in Den Haag genomen te moeten worden.
Bron: Friesch Dagblad (11-01-2007)
